Một vài suy nghĩ về lực lượng phụ trách Đội trong trường phổ thông hiện nay

Nghị quyết 5 của Ban chấp hành TW Đoàn (Khóa III - 1962) đã khẳng định: "Nếu nói Đội là biện pháp tốt nhất để giáo dục thiếu nhi thì vấn đề mấu chốt quyết định cho công tác Đội là vấn đề cán bộ". Vai trò trách nhiệm của người phụ trách Đội càng quan trọng hơn khi được giao nhiệm vụ giáo dục và hướng dẫn thiếu nhi thực hiện 5 điều Bác Hồ dạy.

Công tác thiếu nhi không phải là một công tác đơn giản, mà là một lao động khoa học và nghệ thuật, đòi hỏi người phụ trách Đội phải có năng lực, trình độ và được đào tạo. Không phải bất kỳ ai cũng làm được công tác này.

Bên cạnh một lực lượng không nhỏ thanh niên có nhu cầu không định mình, trong số họ nhiều anh, chị đã tình nguyện làm phụ trách Đội, hăng hái, xốc vác và rất năng động, tổ chức cho trẻ em tham gia nhiều hoạt động vui chơi bổ ích. Nhưng cũng có không ích giáo viên đến với công tác Đội chỉ mang tính gượng ép.

Hội thi Nghi thức Đội TNTP Hồ Chí Minh của Hội Đồng Đội Quận 11 tổ chức

Thực tế trong những năm qua, tỷ lệ phụ trách Đội chỉ chiếm một lượng rất nhỏ trên tổng số đoàn viên TNCS trong ngành giáo dục - đào tạo. Điều này chứng tỏ số lượng phụ trách Đội ngày nay quá mỏng, hay nói đúng hơn là thiếu, nguyên nhân để dẫn đến tình trạng trên là do:

- Nhận thức về công tác thiếu nhi của đoàn viên giáo viên còn thấp, cho rằng làm công tác này mất thời gian và công sức mà tiền lương lại không nhiều.

- Sự quan tâm và nhận thức của một bộ phận trong xã hội đối với công tác thiếu nhi chưa cao, cho rằng đây là công tác lâu dài nên để tiến hành từ từ, không cần làm ngay.

- Một bộ phận không nhỏ giáo sinh các trường Cao đẳng và Đại học sư phạm khi ra trường chưa được trang bị nhiều về công tác Đội kỹ càng nên tâm lý thường không thích vai trò Tổng Phụ trách Đội khi về các trường nhận nhiệm sở. Nếu có chấp thuận chỉ mang tính bắt buộc hay cố nhận việc để có nhiệm sở rồi vài năm thì xin chuyển ra đứng lớp.

Điều này dẫn đến tình trạng đoàn viên tham gia vào công tác phụ trách thiếu nhi là do phân công bắt buộc, không mang tính tự nguyện, tự giác.

Nhằm ngày càng hoàn thiện hơn đội ngũ Phụ trách Đội, người viết xin được trình bày một số biện pháp đội ngũ hóa Phụ trách Đội:

Về vấn đề tập hợp lực lượng:

- Theo Crupxcaia - tác giả tập sách "Bàn về công tác cán bộ phụ trách thiếu nhi và công tác thiếu nhi" (NXB Thanh niên) thì: "Phong trào thiếu nhi của chúng ta là một phong trào đặc biệt cả về quy mô, lẫn ảnh hưởng đối với thanh niên...phải hết sức quan tâm tới nó và làm cho nội dung của nó sâu sắc hơn".

- Hội Đồng Đội các cấp phối hợp cùng ngành Giáo dục - Đào tạo rà soát lại lực lượng thanh niên yêu thích công tác Đội và hoạt động thiếu nhi, tiến hành tổ chức các lớp bồi dưỡng dài và ngắn hạn cho lực lượng này.

- Tiếp tục thực hiện việc chuẩn hóa lực lượng phụ trách Đội theo quyết định số 299 của Uỷ ban Nhân dân Thành phố theo 4 tiêu chuẩn sau:

+ Có khả năng sư phạm và được đào tạo qua các trường sư phạm.

+ Là Đoàn viên TNCS Hồ Chí Minh.

+ Được tập thể tín nhiệm và có uy tín với BGH - HĐSP.

+ Đã qua các lớp bồi dưỡng về nghiệp vụ công tác Đội.

Ngoài ra khi tập hợp lực lượng phụ trách Đội cũng cần phải tìm hiểu và phân loại theo một số tiêu chí như sau:

- Biết làm gì và làm thế nào?

- Biết làm gì nhưng không biết làm thế nào?

- Biết làm thế nào nhưng không biết làm gì?

- Không biết làm gì và làm thế nào?

Một số nội dung phụ trách Đội cần phải thường xuyên bồi dưỡng:

Theo Crupxcaia khi bàn về phụ trách thiếu nhi đã nói: "Ai gần gũi với các em thiếu nhi? Anh chị phụ trách gần gũi các em thiếu nhi nhất. Vì vậy điều đặc biệt quan trọng là cán bộ phụ trách cần phải được bồi dưỡng, rèn luyện để học thực sự ảnh hưởng đến các em thiếu nhi như yêu cầu đòi hỏi".

Trách nhiệm của tổ chức Đoàn phải thường xuyên tuyên truyền và giáo dục lực lượng Đoàn viên hiểu kỹ về vai trò của Đoàn đối với công tác thiếu nhi, phát hiện những Đoàn viên tích cực, yêu thích trẻ em, có kỹ năng tổ chức các hoạt động giáo dục tập thể để vận động họ làm công tác thiếu nhi, không nên áp đặt theo ý muốn chủ quan, sẽ dẫn đến kiềm hãm sự sáng tạo trong công tác thiếu nhi của Đoàn. Nếu họ không thích sẽ dẫn đến tình trạng chạy theo hình thức và làm việc một cách đối phó, qua loa.

Người phụ trách Đội sẽ thành công và có thể trở thành người công tác Đội giỏi nếu bản thân say mê và yêu thích công việc của mình, tha thiết hiểu biết và yêu mến các em, tự nguyện gánh vác trách nhiệm nặng nề là giáo dục, dìu dắt các em tiến bộ, giúp các em phát triển một cách toàn diện về thể chất cũng như tinh thần. Người phụ trách Đội phải biết phương pháp cơ bản khi xây dựng tổ chức Đội trong nhà trường xã hội chủ nghĩa đó là "giáo dục trong tập thể và bằng tập thể".

Một vấn đề không kém phần quan trọng dẫn đến sự thành công của người phụ trách Đội, nó xuất phát chủ yếu từ tâm lý xã hội và sẽ giúp cho người phụ trách Đội tạo được sự thuyết phục trong quan hệ với các em thiếu nhi, như đại thi hào Đức Gocthe đã nói: "Cách cư xử là tấm gương qua đó mỗi người bộc lộ phẩm chất của mình".

Vì vậy để đạt được các yêu cầu trên thì người phụ trách Đội cần quan tâm đến một số tiêu chuẩn như sau:

* Về phẩm chất chung: có tính cởi mở, linh hoạt, tích cực xã hội, có óc sáng kiến, tính kiên trì, tự chủ, tính nguyên tắc, công bằng cộng với năng lực tổ chức và đặc biệt là yêu mến tổ chức Đội.

* Về tư cách phụ trách:

- Với bản thân: luôn gương mẫu, khiêm tốt, có tinh thần đoàn kết, linh hoạt và tích cực.

- Với đội viên: Ân cần, gần gũi, giúp đỡ; công bằng, hòa đồng, thân ái; biết lắng nghe các em, không lên giọng và biết sửa sai.

- Với đồng nghiệp: tin tưởng và hợp tác; thẳng thắn, chân thành góp ý.

- Với cấp trên: sẵn sàng chấp hành, mạnh dạn góp ý.

- Với BGH - HĐSP : tôn trọng, độc lập, chủ động tham mưu.

- Với công việc chung: hăng hái có trách nhiệm, vui vẻ và làm đến nơi, đến chốn.

Công tác Đội ngày nay càng phải được tổ chức sao cho phù hợp với xu thế chung của thời đại. Bên cạnh việc giáo dục thiếu nhi học tập 5 điều Bác Hồ dạy, tổ chức Đội cần củng cố, bổ sung những hình thức, phương pháp sao cho hấp dẫn, thu hút và mang tính giáo dục cao. Như vậy đòi hỏi "người phụ trách thiếu nhi phải là người có uy tín, có năng lực và cần được bồi dưỡng đầy đủ về trình độ văn hóa và chính trị, kiến thức và kỹ năng phong phú, biết học tập và biết tổ chức giỏi" để giúp Đội viên nhận thức tốt hơn, phân tích tốt hơn những gì đang diễn ra xung quanh.

PHAN THANH DUẪN
Cán bộ Ban TNTH Thành Đoàn